Aντωνυμίες θεωρία
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που χρησιμοποιούνται αντί για ονόματα, ουσιαστικά ή επίθετα.
Οι αντωνθμίες που μάθαμε:
1. Προσωπικές: Είναι οι αντωνυμίες που αντικαθιστούν τα τρία πρόσωπα του λόγου (στον ενικό και στον πληθυντικό).
Δηλαδή:
- εγώ - εμένα, μου, με : π.χ. Εγώ θα κοιμηθώ. Εμένα δε με πειράζει.
- εσύ ? εσένα, σου, σε: π.χ. Εσένα σου αρέσει;
- αυτός ? αυτού, αυτό(ν), του, τον: π.χ. Τον είδα χτες.
αυτή ? αυτής, αυτή(ν) της, τη(ν): π.χ. Της είπες να έρθει στην εκδρομή;
αυτό ? αυτού, του, το: π.χ. Μου ζήτησε το βιβλίο και εγώ της το έδωσα.
- εμείς ? εμάς, μας: π.χ. Μας έφεραν πολλά δώρα.
- εσείς ? εσάς, σας: Εσείς τι αγοράσατε;
- αυτοί ? αυτών, αυτούς, τους: π.χ. Τους είδα που περνούσαν.
αυτές ? αυτών, αυτές, τις, τες: π.χ. Τις ψάχναμε όλη μέρα.
αυτά ? αυτών, τα: π.χ. Μάζεψέ τα αμέσως!
2. Κτητικές: Είναι οι αντωνυμίες που φανερώνουν σε ποιoν ανήκει κάτι.
Δηλαδή:
- οι λέξεις: μου, σου, του, της, μας, σας, τους, όταν ακολουθούν ένα ουσιαστικό .
π.χ. Το αυτοκίνητό μου είναι λερωμένο.
- το επίθετο δικός, δική, δικό
π.χ. Το δικό σου αυτοκίνητο είναι καθαρό.
3. Αυτοπαθείς: Ο εαυτός μου, σου του, μας, σας, τους
4. Αόριστες: Λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν ένα πρόσωπο ή ένα πράγμα αόριστα, χωρίς να το ονομάζουν. Αυτές είναι:
- ένας, μια, ένα
- καθένας καθεμιά, καθένα
- κάποιος, κάποια, κάποιο
- κανένας, καμιά, κανένα
- κάμποσος, κάμποση, κάμποσο
- άλλος, άλλη, άλλ
- μερικοί, μερικές, μερικά
- (ο, η, το) δείνα/τάδε
- κάτι, κατιτί
- καθετί τίποτα
5. Ερωτηματικές: Λέγονται οι αντωνυμίες που χρησιμοποιούμε όταν ρωτάμε και είναι οι εξής:
- Τι (άκλιτη)
- Ποιος, ποια, ποιο
- Πόσος, πόση, πόσο
- Προσοχή: Δεν πρέπει να μπερδεύουμε την ερωτηματική αντωνυμία ποιο που συνοδεύει ουσιαστικά, με το επίρρημα πιο που συνοδεύει επίθετα και επιρρήματα.
π.χ Ποιο καράβι; Είναι πιο ψηλός.
Ποιο μολύβι; Θα έρθω πιο αργά.
6. Οριστικές: λέγονται οι αντωνυμίες που ξεχωρίζουν και ορίζουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους. Για οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούμε:
α) το επίθετο ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο (με το άρθρο)
β) το επίθετο μόνος μου, μόνη μου, μόνο του (με τον αδύνατο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας)